Dünya Halleri: 62
Dünya Halleri: 62
ABD Başkanı Joe Biden, son dönemde stratejik bir kaynağa dönüşen çip üretimi konusunda ülkesini belirleyici konuma sokma hedefi taşıyan destekleme paketini imzaladı. Bu kapsamda devlet yerel çip üreticilerine 53 milyar dolarlık kaynak aktaracak.
İsveç Donanması, NATO’ya katılma sürecinin ardından dikkat çeken ilk adımını A26 kodlu yeni modeliyle attı. 1960'larda nükleer yakıtlı bir araç geliştiren ülke, 1980'lerde Sovyetler Birliği’nin dağılmasının ardından bu alandaki çalışmaları durdurmuştu. Son olarak 2005 yılında su pompasıyla (sessiz) ilerleyen bir seri geliştiren İsveç bu hafta duyurulan “Blekinge” serisi denizaltı ile bir kere daha gündeme geldi. A26 serisi önceliklerden daha sessiz, daha uzun menzilli, daha yüksek kapasiteli ve NATO uyumlu olacak.
Amazon, özellikle akıllı süpürgeleriyle tanınan iRobot şirketini 1,65 milyar dolara satın almak için girişimde bulundu. Ancak bu hamlenin rekabet kurulu tarafından reddedileceği görüşünü taşıyanlar da var.
Ek Bilgi: Bu satın almadaki en büyük endişe kaynağı, iRobot’un sisteminde cihazın kullanıldığı mekanların haritalarının saklanıyor oluşu. Bu da bir bakıma Amazon’un evlerimizin ve işyerlerimizin planlarına dahi sızması anlamına geliyor.
Dünyayı Saran Ağ
Siber güvenlik şirketi Volexity, Kuzey Kore merkezli (ve devlet adına çalıştığı düşünülen) bir hacker grubunun Microsoft Windows kullanıcılarının Gmail hesaplarına sızdığını ortaya çıkardı. Zararlı web tarayıcı eklentilerini kullanan yöntemin “SharpTongue” adlı bir grubun 2021 yılında yayınladığı “SHARPEXT” adlı eklentisi üzerinden (Chromium tabanlı tarayıcılarda) çalıştığı anlaşıldı.
1 milyar 380 milyonluk nüfusuyla dünyanın en büyük pazarlarından biri olan Hindistan’da gerçekleştirilen 5G frekans ihalesinde aslan payı, 19 milyar dolar bedel ödeyen “Reliance Jio Infocomm” şirketinin oldu.
Facebook 1 Ekim’den itibaren canlı video yayınları üzerinden satış imkanı sunan “live shopping” özelliğini kaldırıyor. Bu tarihten itibaren canlı satışlar Facebook ve Instagram’ın “Reels” formatında gerçekleştirilebilecek. Öte yandan yine bu hafta bazı popüler kullanıcılara yolladığı 17 sayfalık tanıtım dosyasıyla çatı şirket Meta’nın farklı bir canlı yayın platformu üstünde daha çalıştığı ortaya çıktı. 2020 yılından bu yana sessizce geliştirilen “Super” adlı uygulama yayıncıların ücretli yayın yapabileceği ve bağış toplayabileceği yapıya sahip.
Keşif, İcat ve İnovasyonlar
Talebin arzdan çok daha hızlı ilerlediği enerji alanında en dikkat çekici gelişmeler güneş panelleri başlığı altında yaşanıyor. Japonya / Tohoku Üniversitesi’nden bir grup, “indium kalay oksit” (ITO) alaşımı bir yapıyla renksiz ve şeffaf bir panel teknolojisi icat etti. Emsallerine kıyasla bin kat daha verimli çalışan yapı ışığın yüzde 79'unu geçiren yapıya sahip. Ürüne dönüştüğünde binaların pencerelerinden enerji üretme konusunda hizmet vermesi bekleniyor.
Blue Frontier adlı şirket yüzde 90'a varan oranda enerji tasarrufu sağlayan ve yüzde 85 daha az gaz salımı yapan yeni nesil bir klima geliştirdi.
Ek Bilgi: İspanya enerji tasarrufuna yönelik düzenlemeler kapsamında klimaların 27 derece santigratın altında kullanımını yasaklamaya hazırlanıyor. Benzer bir uygulama kısa süre önce Almanya’daki kamu binalarında da yürürlüğe girmişti.
Dell şirketinin yaptığı bir patent başvurusu, yeni nesil dizüstü bilgisayarlarda yeni bir özelliğin ipucunu açığa çıkardı. Sözkonusu altyapı, bilgisayarın üstüne yerleştirilen şarj olmasını sağlıyor. Bunun için bilgisayara kablosuz şarj işlevi kazandıran bir klip takılması gerekiyor.
İsviçre’de hizmet veren bilim ve teknoloji laboratuvarı EMPA, kağıda bastığı grafit ve çinko tozuyla ürettiği, geniş kullanım alanına sahip yeni bir pil teknolojisini tanıttı. Pilin enerji üretmeye başlaması için birkaç damla su ile temas etmesi yeterli oluyor.
Dünyanın her yerinde bir krize dönüşen barınma meselesi, bu alandaki yeni yatırımları da körüklüyor. 3D yazıcılar ile imal edilenlerden katlanır modellere kadar birçok seçeneğe ulaşan konut üretimi alanındaki yükselen yıldızlardan biri de “Vantem Global”. Bu ay Bill Gates’in kurduğu “Breakthrough Energy” fonundan yatırım alan girişim enerji verimliliği yüksek panellerden prefabrik evler üretiyor. Şu ana dek 6 ülkede 1 milyon metrekareye yakın konut üreten şirketin panelleri iç, dış ve çatı cephelerinin tamamında kullanılabiliyor.
Su kıtlığıyla yüzleşen bölgelerdeki tuvalet sorununa odaklanan Tasarımcı Archie Read, sadece kum ile çalışan bir klozet geliştirdi. Kullanım sırasında sıvı ve katı ayrıştırmasını da yapan ürün, böylece dışkıların tarımda gübre olarak kullanılmasını da sağlıyor.
Geliştirilmesi 14 yıl süren katlanabilir kanat ve kuyruğa sahip “Switchblade” adlı “uçan otomobil”, ABD Havacılık Dairesi FAA’den kullanım izni aldı. Benzin motorlu ve üç tekerlekli araç 16 bin feet (4,8 km) yüksekliğe tırmanabiliyor ve saatte 321 km hıza ulaşabiliyor. (150 bin dolardan başlayan bedelle.)
40 yıl önce Bulgaristan’daki kazıda ortaya çıkan diş fosilini araştıran grup, bulunan parçanın Avrupa kıtasında yaşayan son pandaya ait olduğunu keşfetti.
Yapay Zeka Gelişmeleri
ABD / MIT Üniversitesi, insan beynindeki sinapslardan bin kat daha küçük ve 10 bin kat daha hızlı çalışan “sentetik sinaps” geliştirdi. Çalışmayı yürüten Murat Önen buluşun emsallerine kıyasla belirli süreçlerde milyon kat daha hızlı sonuçlar verebildiğinin altını çizdi. Sentetik sinapslar özellikle yapay zeka alanındaki “derin öğrenme” çalışmalarında kritik rol oynuyor.
Dijital Sanatçı Vincenzi, “ROBOMOJO” adlı projesinde sinema tarihinin önemli filmlerinin afişlerini yapay zekaya yeniden tasarlattı.
Caleb Olson tarafından Google’ın MediaPipe altyapısı ile geliştirilen yapay zeka algoritması, bebeklerin ses ve hareketlerinden karnının acıktığını tespit ederek daha az ağlamalarını sağlama iddiası taşıyor.
Kripto Gündemi
8 trilyon dolar tutarında fon yöneten yatırım şirketi BlackRock, kendisi gibi ABD merkezli kripto para borsası Coinbase ile işbirliğine gideceğini açıkladı. BlackRock müşterilerinin kripto para işlemleri de yapabilmesini sağlayacak anlaşmanın duyurusu Coinbase’in hisselerinde yüzde 10'luk artışa sebep oldu.
Solana altyapısına yönelik hacker saldırısında 7 bin 900 dijital cüzdandan 5,2 milyon dolar tutarında SOL türünden kripto para çalındı. Olayın ardından şirket yüzde 7,3 oranında değer kaybetti. Soygunun farklı blokzincir ve kripto varlıklar arasındaki takas iletişimini mümkün kılan yazılım köprülerindeki açıklar üzerinden gerçekleştirildiği düşünülüyor. Şu ana dek bu yöntemle çalınan kripto para tutarı 1 milyar doları aşmış halde.
Ünlü mücevherat markası Tiffany & Co. giyilebilir (fiziki) sürümlerinin de satışa dahil olduğu bir NFT serisini duyurdu. Sadece CryptoPunk koleksiyonuna sahip kişilerin satın alabileceği 250 parçalık serinin her biri 50 bin dolar fiyata sahip.
Eşleştirme uygulaması Tinder’ın çatı şir
keti Match Group, şartların yeterince olgunlaşmaması ve neyin tutup tutmayacağının belirsizliğini gerekçe göstererek metaverse platformundaki çalışmalarını askıya aldığını açıkladı.
Meta CEO’su Mark Zuckerberg, Instagram’ın NFT desteğini 100 ülkede birden hizmete sokacaklarını açıkladı. Şu an kısıtlı bir kullanıcı grubuyla denenen altyapıda Instagram akışındaki her tür görsel içeriğin NFT formatında alım-satımı yapılabilecek.
En popüler NFT serilerinden “Bored Ape Yacht Club”ın geliştirici şirketi Yuga Labs, ABD’de mahkemelik oldu. Açılan kamu davasında şirket sahte bilgi ve müdahalelerle fiyatı şişirmek ve şirkete ait ApeCoin’lerde haksız kazanç elde etmekle suçlanıyor.
Göklerden Gelen Haberler
Japonya / Nagoya Üniversitesi, 12 milyar yıl öncesine ait bir karanlık madde keşfettiklerini açıkladı. Bu şimdiye kadar evrende görüntülenen en eski oluşum anlamına geliyor. Evrenin toplam hacminin yüzde 85'ini oluşturan karanlık maddeler tespit edilmesindeki zorluğun yanısıra hala açıklanamayan yapısıyla da önem taşıyor.
Yerçekimsiz ortamda nasıl davrandıklarını anlayabilmek adına Uluslararası Uzay İstasyonu’nda kök hücreler ile deneylere başlandı. Çalışmanın sonuçları uzayda nakil için organ üretmekten, gezengenlerarası seyahate kadar geniş kapsamlı bir alanda etkili olacak.
Sağlık Olsun
İsrail / Weizmann Bilim Enstitüsü sperm, yumurta; hatta rahme bile ihtiyaç duymadan kök hücreden sentetik fare embriyosu üretmeyi başardı. Deney kapsamında 8 gün büyütülen embriyolarda kalp dahil olmak üzere organlar oluşmaya başladı. Kan akışıyla birlikte omurilik ve bağırsak oluşumunun da erken safhaları gözlendi. Araştırma grubu bu çalışmanın hayvanlar üzerinde yürütülen deneyleri sonlandırma ve yedek organ üretme adına önemli çıktıları olacağını savunuyor.
ABD / Yale Üniversitesi Tıp Fakültesi’nden bir grup, ölü bir domuzun organlarının hücre bozumunu engellemeyi başardı. Deney safhasında kalp ve ciğer üzerinde uygulanan teknik, gelecekte nakledilecek organların daha uzun süre saklanabilmesini mümkün kılacak.
Melanoma (cilt kanseri), toplam kanser vakalarının yüzde 1'ini oluşturmakla birlikte özellikle 30 yaş altı kadınlarda ölümcül etkilere yol açabiliyor. Hastalığın baş sebebi, “ben” olarak adlandırılan cilt oluşumlarının Güneş ışınlarıyla tetiklenerek tümöre dönüşmesi. Neden bazı benlerin tümöre dönüşürken bazılarının dönüşmediğini araştıran ABD / Boston Üniversitesi, buna hücrelerin büyümesini düzenleyen Hippo geçidinin (Hippo signaling pathway) işlevindeki bozukluğun sebep olduğunu keşfetti. Bu bağlantının yeni tedavi yöntemlerinin kapısını aralaması bekleniyor.
Almanya’da beyin hastalıkları üzerine çalışan DZNE, merdivenlerden çıkmak gibi en küçük fiziksel aktivite değişiminin dahi yaşa bağlı beyin hastalıklarına karşı olumlu etki yaptığını gözlemledi. Düzenli hareketlilik ise kalp elastisesi ve algı gelişimine katkı sağlarken Alzheimer ve demans gibi hastalıkları da önlüyor.
Kapanış Notları
Bu hafta Oksijen gazetesindeki sayfamda “en ölçülebilir mecra” olarak nam salan internetin “en ölçülemez mecra” haline gelişini ve bu süreçteki sahtekarlıkların yöntemlerini ele aldım.
Son hatırlatmalar
- (Eğer abone değilseniz ve) Bu özetleri her Pazar saat 10:00'da bir e-posta bildirimi eşliğinde almak isterseniz sayfadaki forma e-posta adresinizi yazmanız yeterli.
- Destek olmak isteyenler için bir Patreon sayfası, arşiv taraması yapacaklar içinse basit fakat işe yarar bir arama motorumu olduğunu da hatırlatmış olayım.
- Bu bültenden faydalanacağını düşündüğünüz arkadaşlarınız varsa lütfen https://bulten.mserdark.com/ adresini onlarla da paylaşın.
Haftaya Pazar günü saat tam 10:00'da yeniden görüşebilmek ümidiyle. 🙋♂️
