Dünya Halleri: 70
Bu hafta 4 farklı şehirde 4 etkinliğe konuşmacı olarak katıldım. Bunlardan biri İzmir’de düzenlenen ve rüzgar enerjisi sektöründe faaliyet gösteren şirketlerin katıldığı kongreydi. Paylaşmakta yarar gördüğüm iki bilgi edindim.
Meğer (güzel) İzmir, dünyada rüzgar enerjisi santralleri üretimi yapan en çok sayıda fabrikaya evsahipliği yapan şehirmiş. Türkiye özellikle rüzgar türbini konusunda kamuoyunda pek bilinmeyen bir üretim üssü. Özellikle kanat imalatı konusunda gurur verici girişimlerimiz var. Ortaya çıkan tablo da öyle. İşlerimin hafiflediği bir dönemde ayrıca ziyaret ederek hepsini yerinde inceleyeceğim.
Bu etkinlikte öğrendim ki talep ettiğimiz taktirde evlerimizde yeşil (yani doğayla dost ve sürdürülebilir kaynaklardan üretilen) enerji kullanabiliyormuşuz. Ancak bunun için iki katı pahalı bir tarifeyi kabul etmemiz gerekiyormuş.
“Yaptın bir hayır, tut bacağından ayır” diye bir laf vardır ya hani, o hesap.
Şimdi bakalım sınır ötesinde neler yaşanmış.
Dünya Halleri: 70
Apple, ABD’de iPhone ve Apple Watch ile açılabilen akıllı kapı kilidi satmaya başladı. 329 dolarlık ürün şirketin “Home Key” destekli ilk cihazı oldu.
Ek bilgi: Diğer yandan Apple Avrupa Birliği’nin 2024 yılından itibaren kendi sınırları içinde satılacak tüm elektronik cihazlarda USB-C girişi kullanılma zorunluluğu kararına uyarak yeni nesil iPhone’ların bu standarda uygun üretileceğini açıkladı.
Sony, yapay zeka işlemcisine sahip “A7R V” kodlu yeni kamerasını satışa sundu. 61 megapiksel çözünürlüğe sahip sensör, objeleri otomatik olarak algılayarak odaklanma özelliğine sahip. Fiyatı 3 bin 900 dolar.
Lego, 1998 yılında piyasaya sürdüğü ve programlanabilir robotlar yaratan “Mindstorms” setinin üretimini durdurma kararı aldı.
Antarktika’nın buzullarının altında 460 kilometrelik bir nehir keşfedildi. Bu oluşumun küresel ısınmayı tetikleyen erimenin düşünenden daha hızlı ilerlemesine yol açmasından endişe ediliyor.
ABD / Stanford Üniversitesi tarafından yürütülen bir çalışma mavi balinaların günde 10 milyon parça plastik yuttuğunu ortaya çıkardı.
Ek bilgi: Aynı sorun Türkiye denizlerindeki balıklarda da endişe verici seviyeye gelmiş halde.
Avrupa Birliği iklim kriziyle mücadele kapsamında 2035 yılından itibaren 27 üye ülkesinde benzin ve dizel motorlu araçların satışını yasaklama konusunda anlaşmaya vardı.
ABD Adalet Bakanlığı, Guochun He ve Zheng Wang adlı iki Çin casusunun 2017 yılında Huawei’ye yönelik yürütülen soruşturma hakkında bilgi alabilmek için bir kamu personeline rüşvet teklif ettiğini iddia etti.
Dünyayı Saran Ağ
Yılın son çeyreğinde hedeflerini tutturamayan Meta (Facebook) hisse değerinde (80 milyar dolara denk) yüzde 19'luk değer kaybı yaşadı.
Ek bilgi 1: Bloomberg tarafından ulaşılan bilgilere göre yatırımcı ve hissedarların büyük bölümü Mark Zuckerberg’in yönetimden uzaklaştırılmasını istiyor. (Ancak Facebook’un hisse yapısı gereği bu mümkün değil zira Zuckerberg şirketin oy hakkı bulunan hisselerinin yüzde 90'ına sahip.)
Ek bilgi 2: Son kayıplar doğrultusunda Mark Zuckerberg’in serveti 100 milyar dolar erimiş durumda.
Twitter’ı satın aldıktan sonra çalışanların yüzde 75'ini işten çıkaracağını açıklayan Elon Musk, bu kararından çark ederek “çok daha az sayıda” kişiyle yollarını ayıracağını belirtti. Ancak medyaya sızan bilgiler Musk’ın avukatı Alex Spiro’nun uzun süredir Twitter yöneticileriyle işten çıkarılacaklar konusunu görüştüğü ve şirketten 7 bin kişinin işsiz kalabileceğini gösteriyor.
Ek bilgi 1: Reuters’ın ulaştığı şirket içi araştırmanın sonuçlarına göre Twitter pandemi sonrasında en üretken kullanıcılarının büyük bölümünü kaybetmiş. Kullanıcıların yüzde 10'una denk gelen bu kitle, içeriğin yüzde 90'ını üretiyordu.
Ek bilgi 2: Diğer yandan Twitter’ın onaylı hesap (verified account) kullanım hakkını sadece (ayda 20 dolar ücretli hale gelecek) “Twitter Blue” kullanıcılarına tanımaya hazırlandığı da iddialar arasında.
Kurucusu olduğu Twitter’dan 2021 yılında ayrılan Jack Dorsey, merkeziyetsiz yapıda “Bluesky Social” adlı yeni bir sosyal ağı tanıtmaya hazırlanıyor. Şu anda kapalı deneme sürecindeki site kripto paralar, varlıklar ve blokzincir teknolojisiyle entegre olarak hizmet verecek.
Avrupa Birliği’nin sosyal ağların içeriği denetleme konusundaki sorumluluklarını düzenleyecek “Dijital Hizmetler Yasası” (Digital Services Act) 2024'ten itibaren yürürlüğe giriyor. Yasaya göre sosyal ağlar nefret söylemi, sahte bilgi ve aşırılık içeren paylaşımları denetlemek ve engellemek ile sorumlu olacak.
Google mezarlığı bir cenazeye daha evsahipliği yapıyor. Şirket bu hafta aldığı kararla Hangouts hizmetini sonlandırdı. 5 milyardan fazla indirilen uygulama yoluna Google Chat ile devam edecek.
Ek bilgi: Google ayrıca Street View uygulamasını da kaldırarak Google Maps içine entegre etme kararı aldı.
Video platformu Netflix, Latin Amerika’da yaygın olarak kullanılan “hesap paylaşımı” uygulamasını engellemeye başlamıştı. Ancak şirket gelen tepkiler sonucunda bu kararından şimdilik vazgeçtiğini açıkladı.
Çinli bir siber dolandırıcılık çetesinin yüksek maaş vaadiyle kandırarak kaçırdığı kişileri pasaportlarına el koyarak köle şartlarında “dolandırıcılık amacıyla” çalıştırdığı ortaya çıktı. İnternet üzerinden türlü çeşit dolandırıcılık faaliyetine zorlanan kişilerin başarısız olduğu taktirde kötü muamele ve fiziki işkenceye maruz kaldığı anlaşıldı. Polis baskınıyla kurtarılanlar bu şekilde yaklaşık 100 bin Kamboçyalı kölenin kullanıldığını söylüyor.
Ek bilgi: ABD Hazine Bakanlığı verilerine göre 2021 yılında ABD bankalarının fidye virüsleri için yaptığı ödemenin toplamı bir yıl öncesine kıyasla ikiye katlayarak 1 milyar dolar seviyesine vardı.
Keşif, İcat ve İnovasyonlar
Dyson, evcil hayvan sahiplerinin en büyük sorunlarından “tüy dökme” meselesine de çözüm getirdi. Dyson’ın mevcut kablosuz süpürgeleriyle uyumlu “Pet Grooming Kit” adlı aksesuar sayesinde kedi ve köpeklerin tüylerini tarayarak süpürmek mümkün hale geliyor. Kit evcil hayvanlarını rahatsız etmeyecek bir ses frekansında çalışacak şekilde geliştirilmiş. Ayrıntıları videoda.
“Shift Robotics” adlı girişim Kickstarter üzerinden kitle fonlamaya açtığı girişimiyle yürüme hızını yüzde 250 artıran bir tabanlığı hayata geçirme peşinde. Ayakkabının üstüne giyilecen Moonwalkers adlı aksesuar, elektrik motorlu 8 tekerleğe ve bin 100 dolar fiyata sahip olacak
Suudi Arabistan / Kral Abdullah Bilim ve Teknoloji Üniversitesi’nden bir grup, ışık yansımalarını kullanarak kablosuz veri transferini mümkün kılan bir “akıllı cam” geliştirdi. Mevcut wifi protokolü 5–20 watt arası enerji ile çalışırken bu seçenek sadece 1 watt ile hizmet verebiliyor. Veri aktarım kapasitesi (şimdilik) saniyede 16 kilobit seviyesinde.
Meta (Facebook), geliştirdiği bir yapay zeka algoritması ile 64kbps kalitesinde MP3 dosyalarının boyutunu 10 kat küçültmeyi başardı. Özellikle (podcast benzeri) konuşma kayıtlarında devrim yaratacak teknik telefon görüşmelerinde de kullanım imkanına sahip.
Tamamen sebze tabanlı “ikame et” üreten Beyond Meat şirketinin ürettiği ilk biftek ABD’de satışa sunuldu. 2012'de kurulan Beyond Meat şu ana kadar yine sebzeden mamul tavuk, köfte, sosis ve kıyma ürünleri satıyordu.
Fransa’da faaliyet gösteren Neoplants adlı girişim, genetik mühendislikle “Neo P1” adlı kapalı ortamlarda havayı 30 bitkiye denk seviyede temizleyen yeni bir tür üretti.
Danimarka Teknik Üniversitesi, Japonya işbirliğiyle geliştirdiği bir çip ile fiber-optik kablo üzerinden saniyede 1,84 petabit veri transferi gerçekleştirmeyi başardı. 230 milyon fotoğrafa denk gelen bu hacim internetin toplam trafiğine eşit.
ABD / Purdue Üniversitesi hızlı-yemek (fast-food) restoranlarındaki meşrubat kapaklarından aldığı ilhamla drone’ların daha güvenli seyretmesini sağlayan bir tasarım geliştirdi. Kanat yüzeyine yerleştirilen ve kontrol bilgisayarına bağlı basınca duyarlı kabarcıklar, drone tehlikeli yüksekliğe çıktığında eziliyor, normal irtifada eski haline dönüyor.
Yapay Zeka Gelişmeleri
Stok fotoğraf pazaryeri Shutterstock, yapay zeka desteğiyle oluşturulan görsellere de yer vereceğini duyurdu. Bu işbirliği, sadece OpenAI şirketinin DALL-E 2 algoritmasıyla yaratılan imajlar için geçerli olacak.
Ford ile Volkswagen ortaklığında sürücüsüz araç teknolojileri geliştiren Argo AI şirketinin kapatılacağı açıklandı. 2 bin çalışana sahip şirket 2017'de 1 milyar dolar yatırım almıştı. Karar otonom sürüş sektörü genelinde büyük moral bozukluğu yarattı.
Google’ın TikTok ile rekabet etme stratejisi doğrultusunda (Twitter destekli) yapay zeka ile avatar yaratan Çekya merkezli Alter adlı girişimi geçtiğimiz ay 100 milyon dolara satın aldığı ortaya çıktı.
Kripto Gündemi
Yüksek fiyatlı lüks telefonlarıyla bilinen Vertu, çekilen fotoğrafları tek tıklamayla NFT’ye çevirip satışa sunabilen “Metavertu” adlı modelini tanıttı. Dünyanın ilk “web3 telefonu” unvanlı cihaz 41 bin 500 euro gibi iddialı fiyata sahip. 20 dakikada şarj, mahremiyet odaklı çip, dayanıklı malzeme, 35mm lensli 64 megapiksel kamera, 10 terabayt bellek, ethereum madenciliği desteği gibi sıradışı teknik ayrıntılarla bezeli.
Ek Bilgi: 1998 yılında Nokia tarafından kurulan Vertu maddi açıdan belini bir türlü doğrultamayan cep telefonu markalarının başında geliyor. Nokia tarafından 2015 yılında Nokia tarafından Hong-Konglu bir gruba satılan marka 2017 yılında Hakan Uzan tarafından satın alınmıştı.
Sağlık Olsun
İnsanlar üstünde iki faz denemesi tamamlanan “OMO-103” kodlu bir ilaç, yaygın kanser türlerininin büyümesinde etken olduğu bilinen MYC genini engellemeyi başardı.
Covid-19 sürecinde adını sıkça duyuran mRNA teknolojisi üzerine çalışan ABD / Pennsylvania Üniversitesi, 1918 yılından bu yana yeni varyantlarıyla milyonları yatağa düşüren ve binlerce kişinin hayatına mal olan grip virüsüne karşı mevcutlardan çok daha etkin bir aşı geliştirdi. Geliştirilen yöntemde grip hastalığına yol açan 4 viral protein hede alınıyor ve bulaştığı bedende çoğalması engelleniyor.
Britanya / Cambridge Üniversitesi’nden bir çalışma grubu yepyeni bir bakteri yarattı. Ters mühendislik yöntemiyle üretilen süper-bakteri hem insülin taşıma gibi görevleri üstleniyor hem de programlandığı virüs ve patojenleri yok edebiliyor.
Kapanış Notları
Dünya, iklim krizinden salgın hastalıklara, dezenformasyondan siber güvenliğe devasa (ve küresel) sorunlarla boğuşuyor. Üstesinden gelebilmek adına yürütülen ulusal faaliyetlerin başarısızlığı da ortada.
Bu hafta Oksijen gazetesinde konspirasyon (komplo değil) teorisyenlerinin korkulu rüyası “Dünya Hükümeti” kavramına farklı açılardan bakan görüşleri derledim.
Son hatırlatmalar
- (Eğer abone değilseniz ve) Bu özetleri her Pazar saat 10:00'da bir e-posta bildirimi eşliğinde almak isterseniz sayfadaki forma e-posta adresinizi yazmanız yeterli.
- Destek olmak isteyenler için bir Patreon sayfası, arşiv taraması yapacaklar içinse basit fakat işe yarar bir arama motorumu olduğunu da hatırlatmış olayım.
- Bu bültenden faydalanacağını düşündüğünüz arkadaşlarınız varsa lütfen https://bulten.mserdark.com/ adresini onlarla da paylaşın.
Haftaya Pazar günü saat tam 10:00'da yeniden görüşebilmek ümidiyle. 🙋♂️
